Ile mocy powinna mieć kolumna, a ile mocy powinien mieć wzmacniacz? Czy powinniśmy dobierać urządzenia pod kątem zgodności mocowej? Czy moc oznacza jakość?
Z tymi pytaniami spotka się każda osoba planująca zakup swoich pierwszych kolumn. Niektórzy twierdzą, że im wyższa moc tym lepiej. Jednak taki pogląd jest mylący, bo moc w żaden sposób nie idzie w parze z jakością. Co więcej, czasami bywa wręcz odwrotnie.
Zacznijmy od mocy kolumn: jest to sumaryczna moc wszystkich znajdujących się w niej przetworników. Zespół głośnikowy nie posiada jednak mocy, a jedynie zdolność do jej przyjęcia i zamiany na energię akustyczną, czyli falę dźwiękową. Istotną kwestią więc jest sposób, w jaki energia elektryczna jest zamieniania na energię akustyczną. Im skuteczniej się to odbywa, tym większe natężenie dźwięku, czyli subiektywnie odbierana przez nas głośność.
Podsumowując – moc maksymalna kolumn, np. 150W oznacza, że jej przetworniki są w stanie przyjąć nie więcej niż 150W ze wzmacniacza. Parametr ten jest podawany przez producentów w celach marketingowych i zazwyczaj nie ma żadnego praktycznego zastosowania, gdyż w 99% przypadków nie zdarza się, aby ktoś wykorzystał nawet połowę maksymalnej mocy wzmacniacza, o czym więcej za chwilę. Ale przyjemnie jest powiedzieć sąsiadowi, że nasze kolumny mają 200W a jego tylko 150W, prawda?
Jeśli chcielibyśmy się dowiedzieć, które kolumny grają głośniej, to powinniśmy porównywać ich skuteczność, a nie moc maksymalną. Skuteczność mierzona jest w decybelach, które są miarą natężenia dźwięku. Nominalnie, skuteczność kolumny mierzy się w odległości 1 metra od niej, po podaniu 1 wata mocy. Tak, jednego. Nie stu, nie pięćdziesięciu, ale jednego. W wielu przypadkach to wystarczy, aby kolumna w dystansie 1 metra zagrała głośniej niż dopuszczalna dla zdrowia norma 85 decybeli.
Kiedy możemy mówić o wysokim poziomie głośności? Ciśnienie akustyczne, mierzone w decybelach, pokazuje poziom fizycznej energii, na którą będzie narażone nasze ciało, w tym najbardziej wrażliwy na przeciążenie narząd słuchu. Wysoki poziom ciśnienia akustycznego może spowodować ból lub utratę słuchu – zazwyczaj nieodwracalną. Nie jest to więc pole do potencjalnych eksperymentów.
Naszym celem powinno być uzyskanie systemu, który zapewni nam wysoki poziom dynamiki dźwięku podczas oglądania filmów lub słuchania muzyki, a przy tym będzie bezpieczny dla naszego zdrowia. Optymalną wartością ciśnienia akustycznego jest zakres od 85 do 92dB w odległości 2-3 metrów od słuchacza. Kolumny o skuteczności 93 decybeli i więcej zostawmy do dużych pomieszczeń, gdzie usiądziemy w dalszej odległości od kolumn lub do wzmacniaczy o małej mocy, na przykład lampowych.
Omówmy zależność między skutecznością kolumn a mocą wyjściową wzmacniacza. Na przykładzie kolumn Melodika BL40 MK3 możemy zauważyć, że przy mocy na poziomie 1 wata skuteczność wynosi około 92dB. Zwiększenie mocy wyjściowej wzmacniacza do 2W, pozwala na uzyskanie 95dB. Każde kolejne podwojenie mocy dodaje kolejne 3dB. Pamiętajcie jednak, że wszystkie pomiary robione są z odległości 1m od słuchacza. Oddalając się od źródła dźwięku o dodatkowy metr, odejmujemy 6dB od skuteczności kolumn. Nie zmienia to faktu, że raczej nieprawdopodobne jest, abyśmy użyli więcej niż 50W mocy naszego wzmacniacza.
Teraz staje się już jasne, że maksymalna moc większości wzmacniaczy jest zatem wyższa niż moc, której faktycznie potrzebujemy do napędzenia naszych kolumn. Producenci często oferują wzmacniacze o mocy sięgającej 250W, a nawet 500W. Po co to robią?
W celu pozycjonowania swoich produktów. W powszechnym odczuciu klientów większa moc to lepsza jakość dźwięku. Dlatego praktycznie nigdy nie natraficie na sytuację, gdy tańszy wzmacniacz jakiejś marki ma większą moc niż droższy. Magia liczb działa na wyobraźnię konsumentów. Ale drugą stroną medalu jest fakt, że klienci mając do wyboru dwa podobnie brzmiące wzmacniacze dla pewności wybiorą ten, który ma więcej mocy, nawet jeśli starannie wyjaśni się im, że jej nie potrzebują.
Czy za wyższą mocą idzie też jakość? Zazwyczaj tak, ale w sposób inny niż sobie to wyobrażamy. Droższe wzmacniacze korzystają z lepszej jakości podzespołów, które podlegają dodatkowo starannej selekcji i parowaniu, tak aby parametry elektryczne obu kanałów były identyczne, co w tanich urządzeniach się nie zdarza.
.jpg)
Najdroższą częścią każdej konstrukcji jest czas poświęcony na przygotowanie projektu lub zmodyfikowanie go. Staranna konstrukcja wymaga pomiarów, odsłuchów, przygotowywania prototypów. Niektórzy producenci inwestują bardzo duże środki w stworzenie własnych sekcji zasilających, inni rozwijają autorskie koncepcje przedwzmacniaczy i regulacji głośności. Są też tacy, którzy łączą ze sobą tradycyjne i nowoczesne rozwiązania w hybrydy, na przykład klasę A i D lub tranzystory i lampy. Wszystko to zajmuje czas inżynierów, którzy opracowują dokumentacje i projekty, a następnie przeczesują magazyny dostawców podzespołów w poszukiwaniu optymalnych dla ich projektu elementów.
Kupno podzespołów o jednakowej jakości to także nie lada wyzwanie, gdyż każdy element elektryczny i elektroniczny jest produkowany z surowców różnego pochodzenia i w założeniu tworzony z pewną dozą tolerancji. Dlatego normą wśród renomowanych producentów jest ręcznie mierzenie każdego elementu wzmacniacza w fabryce, zanim zostanie zainstalowany we wzmacniaczu. Następnie wykonywany jest ponowny pomiar całej konstrukcji, aby upewnić się, ze mieści się w tolerancji założonej przez konstruktora. Tak aby wzmacniacz, który słyszeliśmy podczas odsłuchu w salonie brzmiał dokładnie tak samo, jak egzemplarz, który potem zamówimy do swojego domu.
Podsumowując, jeżeli wolisz głośne odsłuchy wybierz kolumny, których skuteczność znajduje się w przedziale od 88 do 91dB. Zazwyczaj są to kolumny o dużej konstrukcji, wyposażone w większą ilość przetworników oraz posiadające bassrefleks. Wiele osób uważa, że duża kolumna, wymaga dużego wzmacniacza – nic bardziej mylnego, do osiągnięcia bardzo wysokiego poziomu natężenia dźwięku potrzebujemy niewiele, bo jedynie 16W. Warto jednak pamiętać, że każda kolumna ma zmienną impedancję, która może spadać nawet do 2-3 omów w zakresie niskich tonów. Wtedy zapotrzebowanie kolumny na moc gwałtownie rośnie i może być dwu, trzy krotnie większe. Ale nadal rzadko kiedy przekroczy 50 watów.
Jeżeli rozważacie zakup kolumn podstawkowych, musicie wziąć po uwagę to, że monitory wyposażone w dwa lub jeden głośnik realnie nie przekraczają skuteczności 86 decybeli. Uzyskanie na nich wyższych poziomów głośności będzie wymagało mocniejszego wzmacniacza, który będzie w stanie dostarczyć im wymaganą ilość energii elektrycznej. Tutaj faktycznie, mocne wzmacniacze mają czasami prawo bytu, ale warto pamiętać, że maksymalna moc kolumny podstawkowej często ogranicza taką możliwość.
