Większość z nas zestaw stereo kojarzy ze źródłem sygnału, np. odtwarzaczem CD, wzmacniaczem oraz kablami głośnikowymi, które przenoszą sygnał do kolumn. Nie jest to jednak jedyna możliwa konfiguracja sprzętu stereo.
Od wielu lat na rynku dostępne są kolumny aktywne. Są to konstrukcje, które posiadają wbudowany wzmacniacz. Rozwiązanie to zapożyczone zostało ze sprzętu profesjonalnego. Wszystkie monitory studyjne oraz kolumny sceniczne to urządzenia aktywne.
Dzięki wbudowanemu wzmacniaczowi do stworzenia zestawu stereo potrzebować będziemy jedynie źródła. Choć kolumny aktywne są znacznie mniej popularne od pasywnych to istnieje grono producentów, którzy konsekwentnie rozwijają ten segment sprzętu audio. Ubiegłoroczne nagrody EISA potwierdzają, że istnieje zainteresowanie tego typu sprzętem. W tym artykule wyjaśnimy budowę kolumn aktywnych i opiszemy najważniejsze różnice w stosunku do klasycznych konstrukcji pasywnych.
Różnice w budowie kolumn aktywnych i pasywnych
Jak wspomnieliśmy na wstępnie kolumny aktywne posiadają wbudowany wzmacniacz, który znajduje się wewnątrz obudowy. Z tego względu będą posiadały inną budowę zwrotnicy oraz inny zestaw złączy w stosunku do konstrukcji pasywnych.
Bezpośrednio ze źródła sygnał analogowy, najczęściej kablami z wtykiem RCA, przekazywany jest do zwrotnicy aktywnej. Tutaj sygnał jest dzielony na poszczególne pasma i przekazywany do wbudowanych wzmacniaczy. Już na tym etapie widzimy zasadniczą różnicę w stosunku do kolumn pasywnych. Zwrotnica w kolumnie aktywnej znajduje się przed wzmacniaczem. Co ciekawe, w przypadku konstrukcji aktywnych najczęściej każdy głośnik posiada własny wzmacniacz. Z tego względu kolumna dwudrożna będzie posiadała dwa wzmacniacze, trójdrożna – trzy. Nie jest to jednak regułą. W przypadku, gdy kolumna będzie posiadała dwa głośniki niskotonowe jeden wzmacniacz może napędzać dwa głośniki. Termin wzmacniacze jest tutaj pewnym uogólnieniem, gdyż są to same końcówki mocy pracujące w klasie AB lub, obecnie coraz częściej, w klasie D. Obecność dwóch lub trzech wzmacniaczy operacyjnych znajdujących się w jednej obudowie, bardzo blisko siebie wymaga szczególnej dbałości o odpowiednie ekranowanie i okablowanie, aby nie wpłynęło to na znaczny wzrost zniekształceń. Ze względu na to, że zwrotnica w kolumnie aktywnej pracuje przed wzmacniaczami nie musi ona przenosić znacznych napięć. Do jej budowy wykorzystuje się układy scalone. Nie jest to jednak jedyne rozwiązanie. Nowsze konstrukcje zamiast zwrotnicy analogowej, którą opisaliśmy powyżej, wykorzystują procesor DSP. W tym przypadku do kolumny aktywnej można przesłać sygnał cyfrowy. Wszystkie operacje procesor DSP wykonuje na sygnale cyfrowym. Jest on konwertowany do postaci analogowej w końcówce mocy wzmacniacza. Spotyka się też konstrukcje kolumn aktywnych, w których sygnał analogowy jest konwertowany do postaci cyfrowej, a następnie znów jest zamieniany do postaci analogowej. Ma to miejsce w przypadku zastosowania filtrów cyfrowych, które nie mogą modyfikować sygnału analogowego.
Niektóre kolumny oprócz zwrotnicy posiadają dodatkowe układy, np. obwody sprzężenia zwrotnego, bufory wejściowe i wyjściowe.
Zarówno zwrotnica aktywna, jak też pasywna składa się z odpowiedniej liczby filtrów. Występują pomiędzy nimi pewne różnice jeśli chodzi o stromość i typy filtrów. Są to jednak zagadnienia dużo bardziej skomplikowane i wykraczają poza ramy niniejszego artykułu.
Z punktu widzenia początkującego użytkownika kolumny aktywne mają jedną zasadniczą zaletę w stosunku do kolumn pasywnych. Konstrukcje aktywne posiadają wewnątrz obudowy wzmacniacze dopasowane pod względem mocy oraz impedancji do głośników, dzięki czemu problem jego doboru nie występuje. Co więcej, kolumny takie dużo trudniej uszkodzić poprzez niewłaściwe podłączenie lub przesterowanie.
Ze względu na to, że konstrukcje aktywne posiadają wbudowane wzmacniacze potrzebują również zasilania. Wewnątrz obudowy, najczęściej z tyłu zamontowany jest zasilacz. Może to być układ z transformatorem i stabilizatorami. Spotyka się też przetwornice impulsowe, które pozwalają obniżyć masę kolumny. Cechują się znacznie mniejszym rozmiarem i niższym poborem prądu. Warto zwrócić szczególną uwagę na to, w jaki sposób zamontowany jest zasilacz wewnątrz kolumny. Powinien być zamontowany w osobnej obudowie, gdyż może być przyczyną różnego typu zakłóceń.
Stosowane złącza
Tylna ścianka kolumny aktywnej różni się zasadniczo od konstrukcji pasywnej. Zawsze znajdziemy na niej gniazdo zasilające, które jest niezbędne, gdyż kolumna aktywna zasilanie czerpie z sieci. Bardzo często spotykany jest klasyczny wyłącznik, który umożliwia odłączenie kolumny od zasilania. W zależności od zastosowanego rozwiązania kolumna może przyjmować sygnał analogowy lub cyfrowy. W pierwszym przypadku obecne będą klasyczne wejścia 2xRCA, rzadziej 2xXLR. W drugim kolumna będzie posiadała wejście optyczne lub koaksjalne. Spotykane są także przełączniki poszczególnych filtrów, jeśli kolumna została w nie wyposażona. Ostatnio coraz częściej z tyłu kolumny aktywnej umieszczany jest port USB. Dzięki temu kolumny mogą funkcjonować samodzielnie, bez zewnętrznego źródła dźwięku. Często dołączany jest pilot, który służy do regulacji głośności lub wyboru źródła.
Możliwość modyfikacji brzmienia
Bardziej doświadczeni użytkownicy sprzętu audio cenią kolumny pasywne za możliwość testowania różnych modeli wzmacniaczy, a co za tym idzie możliwość kształtowania brzmienia zależnie od własnych preferencji. W kolumnach aktywnych nie mamy możliwości wymiany wzmacniacza, ale często producenci wyposażają konstrukcje aktywne w equalizery lub presety ustawień. Pozwala to w prosty sposób, bez konieczności wymiany sprzętu, dostosować brzmienie do własnych preferencji.
Producenci kolumn aktywnych
Jedną z bardziej znanych firm, która w swojej ofercie ma kolumny aktywne jest Dynaudio. Duński producent od wielu lat wytwarza kolumny aktywne, w których stosuje procesory DSP, będące w stanie dopasować dźwięk do pomieszczenia użytkownika. Co więcej seria kolumn Xeo, która stanowi ważną część oferty duńskiego producenta to kolumny bezprzewodowe, w których sygnał przekazywany jest do kolumn za pomocą bezprzewodowego nadajnika.
Bardzo udane i cieszące się dużą popularnością kolumny aktywne stworzył KEF.
Na zdjęciu kolumny KEF LS50 Wireless
Model LS50 Wireless to niewielkie, 2-drożne kolumny, w których zastosowano autorską budowę przetworników Uni-Q. Dzięki zaawansowanemu procesorowi DSP i wyjątkowym zdolnościom rozpraszania, producentowi udało się osiągnąć dźwięk o idealnym dopasowaniu czasowym i fazowym.
W swojej ofercie bardzo dobre i stosunkowo tanie kolumny aktywne posiada także francuski producent Triangle.
W swojej ofercie kolumny aktywne posiadają również inni producenci, min.: Audiovector, Dali czy Genelec.
Na zdjęciu kolumny Definitive Technology 9080x
Kolumny półaktywne
Pisząc o kolumnach aktywnych nie sposób nie wspomnieć o modelach półaktywnych. Jest to rozwiązanie stosowane przez niektórych producentów, np. Definitive Technology. Polega ono na zastosowaniu aktywnej sekcji niskotonowej oraz pasywnej wysokotonowej. Rozwiązanie to bardzo dobrze sprawdza się w praktyce. Sekcja niskotonowa najbardziej obciąża wzmacniacz. Zastosowanie dedykowanego wzmacniacza umieszczonego wewnątrz obudowy sprawia, że kolumny nie są trudne do napędzenia, a charakteryzują się nisko schodzącym i dobrze kontrolowanym basem. Dodatkową zaletą jest możliwość regulacji odcięcia, przez co możemy regulować poziom najniższych częstotliwości. Zaprojektowanie dobrze brzmiących kolumn półaktywnych wymaga wielu lat doświadczeń. Nie są to konstrukcje tanie, ale posiadają grono zwolenników.
Co jest a co nie jest kolumną aktywną
Nie należy mylić typowych głośników komputerowych, w których wzmacniacz znajduje się w subwooferze z kolumnami aktywnymi. Są to konstrukcje pasywne, gdyż sygnał przenoszony jest kablem do głośników. Istnieją jednak wyższej klasy głośniki komputerowe, które są kolumnami aktywnymi.
Kolumny bezprzewodowe i głośniki przenośne
Oprócz klasycznych kolumn podstawkowych i podłogowych również przenośny sprzęt audio i głośniki bezprzewodowe to konstrukcje aktywne. Stopień zaawansowania takich systemów bywa różny. Głośniki przenośne to urządzenia z wbudowaną baterią, przeznaczone do słuchania muzyki poza domem. Także kolumny bezprzewodowe to systemy aktywne. Najczęściej posiadają one wbudowany procesor DSP oraz rozmieszczenie przetworników, które daje namiastkę stereofonii.
Na zdjęciu Triangle AIO3
Do tej pory skupiliśmy się na zaletach kolumn aktywnych. Należy także wspomnieć o wadach. Ze względu na większy stopień skomplikowania konstrukcji są to kolumny trudniejsze do zaprojektowania i wykonania. Przed kupnem należy więc zwracać szczególną uwagę na opinie o poszczególnych modelach. Większy stopień skomplikowania pociąga za sobą wyższe koszty projektów, testów oraz produkcji. Nietrudno się zatem domyślić, że są to kolumny droższe od klasycznych modeli pasywnych.
Jak wynika z powyższego artykułu, kolumny aktywne to bardzo praktyczny, ale niedoceniany segment sprzętu audio. Powstaje więc pytanie – z czego wynika mała popularność tego rozwiązania. W większości przypadków nie wiąże się to z gorszym brzmieniem czy słabszymi parametrami technicznymi. Świadczy o tym fakt, że kolumny aktywne z powodzeniem stosowane są w rozwiązaniach studyjnych. Naszym zdaniem wpływ ma na to głównie wysoka cena takich kolumn oraz brak dostatecznej wiedzy użytkowników na temat tego typu rozwiązań. Część producentów nie poddaje się jednak i nadal tworzy nowe modele, co daje otwartą drogę do przetestowania tego typu rozwiązań „na własnej skórze”. Jest to o wiele mądrzejsze posunięcie, aniżeli powielanie utartych, często niesłusznych opinii.
Po więcej produktów z tej kategorii kliknij tutaj - Kolumny głośnikowe
cena od 9925.00 zł.
